Khi Diego Simeone tiếp quản Atlético Madrid vào tháng 12 năm 2011, ông đã kế thừa một đội bóng thiếu bản sắc và đang vật lộn ở giữa bảng xếp hạng La Liga. Ngay lập tức, chiến lược gia người Argentina đã thổi vào đội bóng thủ đô Tây Ban Nha một luồng sinh khí mới, xây dựng một lối chơi đặc trưng được biết đến với tên gọi “Cholismo”. Triết lý này không chỉ mang lại thành công vang dội mà còn định hình nên một kỷ nguyên rực rỡ trong lịch sử câu lạc bộ.
Ban đầu, “Cholismo” đồng nghĩa với một lối chơi phòng ngự phản công cực kỳ kỷ luật và hiệu quả. Simeone ưu tiên xây dựng một khối phòng ngự vững chắc, thường là với sơ đồ 4-4-2 cổ điển. Hai hàng tiền vệ và hậu vệ được bố trí gần nhau, tạo thành một bức tường kiên cố trước khung thành Jan Oblak (và Thibaut Courtois trước đó). Các cầu thủ được yêu cầu phải di chuyển không ngừng, áp sát quyết liệt, không ngại va chạm và luôn đặt tinh thần tập thể lên hàng đầu. Sự hy sinh, cường độ và tinh thần chiến đấu máu lửa là những yếu tố cốt lõi. Khi giành được bóng, Atlético chuyển trạng thái cực nhanh, tận dụng tốc độ của các cầu thủ tấn công như Diego Costa, Radamel Falcao hay Antoine Griezmann (trong giai đoạn đầu) để tung ra những đòn phản công sắc lẹm. Lối chơi này dựa nhiều vào sức mạnh thể chất, kỷ luật chiến thuật và khả năng tận dụng tối đa các tình huống cố định.
Hình ảnh Diego Simeone chỉ đạo chiến thuật phòng ngự phản công 4-4-2 kinh điển của Atlético Madrid trên sân
Thành công vang dội với La Liga 2013-14, Copa del Rey, Europa League và hai lần vào chung kết Champions League là minh chứng rõ ràng cho sự hiệu quả của triết lý “Cholismo” nguyên bản. Atlético Madrid trở thành một thế lực đáng gờm, một đối thủ cực kỳ khó chịu với bất kỳ đội bóng nào, kể cả những gã khổng lồ như Real Madrid hay Barcelona. Tuy nhiên, bóng đá luôn vận động và các đối thủ dần tìm ra cách hóa giải lối chơi của Atlético. Việc phải đối mặt với những hàng phòng ngự lùi sâu của các đội bóng yếu hơn cũng đặt ra thách thức về khả năng sáng tạo trong tấn công cho đội bóng của Simeone.
Nhận thức được điều này, Diego Simeone đã không ngừng điều chỉnh và làm mới đội bóng của mình. Sự thay đổi trong lối chơi của Atlético Madrid không diễn ra đột ngột mà là một quá trình tiến hóa từ từ. Vẫn giữ nền tảng là sự chắc chắn trong phòng ngự và cường độ cao, nhưng Simeone bắt đầu yêu cầu các học trò kiểm soát bóng nhiều hơn, triển khai tấn công đa dạng hơn thay vì chỉ chăm chăm phòng ngự và chờ đợi cơ hội phản công. Sự xuất hiện của những cầu thủ kỹ thuật như Koke (trong vai trò trung tâm), Saúl Ñíguez, Thomas Lemar, và đặc biệt là João Félix đã thúc đẩy sự thay đổi này.
Atlético bắt đầu thử nghiệm các sơ đồ chiến thuật linh hoạt hơn, đáng chú ý là hệ thống 3-5-2 hoặc 5-3-2. Sơ đồ này cho phép các hậu vệ cánh (wing-back) như Kieran Trippier (trước đây) hay Yannick Carrasco dâng cao, cung cấp chiều rộng và sự đột biến cho các pha tấn công biên. Ba trung vệ đảm bảo sự chắc chắn phía sau, trong khi hàng tiền vệ có thêm người để kiểm soát khu trung tuyến và hỗ trợ tấn công tốt hơn. Đội bóng áo sọc đỏ trắng trở nên chủ động hơn trong việc áp đặt lối chơi, pressing tầm cao quyết liệt hơn ở một số thời điểm và kiên nhẫn hơn trong việc xây dựng các pha tấn công.
Sơ đồ chiến thuật thể hiện sự thay đổi lối chơi của Atlético Madrid dưới thời Simeone tập trung tấn công biên với wing-back
Sự thay đổi này được thể hiện rõ nét trong chức vô địch La Liga mùa giải 2020-21. Atlético Madrid đã trình diễn một bộ mặt tấn công đa dạng và hiệu quả hơn hẳn so với trước đây. Luis Suárez mang đến khả năng săn bàn đáng nể trong vòng cấm, trong khi Marcos Llorente có một mùa giải bùng nổ với vai trò tấn công tự do, cùng với sự hỗ trợ từ Ángel Correa và Carrasco. Họ không còn là đội bóng chỉ biết phòng ngự tiêu cực mà đã biết cách giành chiến thắng bằng cả khả năng tấn công và kiểm soát trận đấu.
Tuy nhiên, sự tiến hóa này cũng đi kèm với những thách thức. Việc cố gắng cân bằng giữa bản sắc phòng ngự truyền thống và yêu cầu tấn công hiện đại đôi khi khiến Atlético mất đi sự ổn định. Có những thời điểm đội bóng tỏ ra lúng túng, không rõ ràng trong cách tiếp cận trận đấu, dẫn đến những kết quả không như ý. Việc tìm kiếm sự cân bằng hoàn hảo giữa phòng ngự và tấn công, giữa cường độ và sự sáng tạo vẫn là bài toán mà Simeone và các học trò phải liên tục giải quyết.
Nhìn chung, hành trình của Atlético Madrid dưới thời Diego Simeone là một minh chứng cho sự phát triển và thích ứng trong bóng đá hiện đại. Từ một đội bóng phòng ngự phản công thuần túy, “Los Rojiblancos” đã chuyển mình thành một tập thể linh hoạt hơn về mặt chiến thuật, có khả năng kiểm soát bóng và tấn công đa dạng hơn. Dù lối chơi đã có nhiều thay đổi, tinh thần “Cholismo” – sự máu lửa, quyết tâm, tinh thần đồng đội và không bao giờ bỏ cuộc – vẫn là DNA, là kim chỉ nam cho mọi hoạt động của đội bóng dưới sự dẫn dắt của chiến lược gia người Argentina. Sự thay đổi này không chỉ giúp Atlético duy trì vị thế cạnh tranh mà còn cho thấy khả năng làm mới bản thân đáng kinh ngạc của Diego Simeone sau hơn một thập kỷ gắn bó với câu lạc bộ.
